Saturday, November 16, 2024

Hordhaca kitaabka Ar-baciin nawawi

 


Hordhac

Waxa Mahad oo dhan u sugnaatay rabbiga Caalamka oo dhan u taagan maamulka dhulalka iyo Cirarka., maamulayey makhluuqa oo dhan. Soo saaray ergo ama rusul naxariistiisa iyo nabadgalyadiisa korkooda ha ahaato, loo soo diray kuwa la hoolay (qaangaar walba) hanuunkooda iyo u cadeynta shareecada diinta adilo go’an, iyo xujooyin cadcadaa. Waan u mahad naqayaa ilaah nimco walba dusheed. Waxaan weydiisanaya dheeraad ixsaankiisa iyo deeqdiisa. Waxa aan qirayaa in uusan jirin ilaah xaq lagu caabudo aan aheyn ilaahay kaliga ahaa, qasbinta, deeqda iyo danbi dhaafka badnaa. Waxa kale oo aan qirayaa inuu nabi sayidkeeni Muxamed yahay adoonkiisa, rasuulkiisa, jaceylkiis, kii uu doortay oo ugu fadliga badnaa makhluuqa. Lagu maamuusay Quraankii Sharaf badnaa, mucjisada isdaba marka sanooyinka joogtada ahaa, iyo sunooyinka ifiyey kuwa hanuun doonka ah. Nabigaas oo lagu gaar yeelay kulminta ereyada (eray murtiyeedyada) iyo diinta fudud naxariisaha allaah iyo nabadgalyadiisa korkiisa, nabiyada intooda kale, rususha iyo mid walba xigtadiisa iyo wanaag badnayaashii ha ahaatee.

Intaa kedib waxa aan ka soo warinay Cali bin Abii-daalib, Cabdullaahi bin Mascuud, Mucaad bin Jabal, Abii Dardaa’, Cabdullaahi binu Cumar, Cabdullaahi binu Cabaas, Anas bin Maalik, Abii Hureyra, Abdii Saciidul Khudri dhammaantood allaha ka wada raali noqdee, wadooyin farabadan, riwaayado kala gedisan.  Inuu rasuulka alle (N.N.K.H) yiri “Qofkii u xifdiya umadeyda afartan xadiis ka mid ah arinka dinta waxa uu ilaahay soo saaray maalinta qiyaame isaga oo ku dhex jira jamaacada fuqahada iyo culumadda. Riwaayad kale waxa ay leedahay “Ilaahay waxa uu soo saari doonaa isaga oo faqiih Caalim ah” Riwaayad kale Abii Dardaa’ “ waxa aan u ahaana (Nabi Muxamed) maalinta qiyaame Ergo geeye iyo marqaati” Riwaayad kale Cabdullaahi binu Mascuud “ waxa loo dhahaa Albaabkaa doontii ka gal janadda” Riwaayad kale Cabdullaahi binu Cumar “ waxaa loo qorayaa jameecada culumada dhexdood waxa aan loo kulminaa Jameecada Shuhadada dhexdood” Waxa ay culumada xadiisyada xifdiya isku waafaqeen in uu yahay xadiis “Daciif” ah haba badnaatee wadooyinkiisa. Waxa ay ka qoreyn culumada allaha ka raali noqdo baabkaan wax aan la soo koobi Karin oo kutub ah. Qof ugu horeeyey aan ogaaday in uu wax ka qoray waa Cabdullaahi bin Mubaarak kedib Muxamed bin Aslam Al-duusi caalim rabbaani ah, kedib Al-xasan bin Sufyaan Al-nasaa’ii, Abuu bakar Al-ajuri, Abuu bakar bin Ibraahim Al-asfahaani, Daaru qudnii, Xaakim, Abuu naciim, Abuu Cabdiraxmaan al-salmiyi, Abuu saciid al-maalini, Abuu Cuthmaan al-saabuuni, Cabdullaahi bin Muxamed Al-ansaari, Abuu al-bayhaqi, iyo khalaa’iq la soo koobi Karin kuwa hormaray iyo kuwa danbe. Waan u istikhaareystay ilaahay sareeye isku keenida afartanka xadiis kagana dayanayo culumadaan aqoonyahanada kuwaan ah, islaamka kuwa xafiday. Waxa ay culumada isku waafaqay in ay banaantahay ku dhaqanka xadiisyada “Daciifka” ah camalka fadaa’isheeda. Iyada oo tan ay jirto cuskashadeyda maaha xadiiskaan, iskabada daay waxa aan cuskaday hadalka rasuulka (N.N.K.H) xadiisyada saxiixa “Ha gaarsiiyo midkiina jooga idanka mid ah kan maqan” hadalka rasuulka (N.N.K.H) “Ilaahay ha iftiimiyo qof maqlay oraahdeyda weelay (ilaaliyey) u gutay sida uu u maqlay” intaa kedib culumada waxaa kamid ah mid aruuriyey afartan xadiis ku saabsan asalka diinta (Caqiidada), kuwa kale furuucda diinta (Axkaamta), kuwa kale Jihaadka, kuwa kale Zuhdiga, kuwa kale Aadaabta, kuwa kale khudbada, dhammaantood waa ujeedo wanaagsan ilaahay raali ahaanshihiisa korkooda ha ahaato kuwa u qasday.

Waxa aan arkay uruurinta afartanka xadiis in ay ka muhiimsantahay midaan dhamaanteed, iyada waa afartan Xadiis kulmineysa kuwaas oo dhan. Xadiis walba kamid ah waa tiir weyn kamid tiirarka diinta. Waxa ay ku tilmaameyn culimada diinta inuu ku dul wareegayo islaamka, ama kala bar islaamka, ama saddex meelood meel ama wax lamid ah kuwaa. Kedib wax aan joogteeyey afartaan xadiis dhexdood in ahaadaan Saxiix, badankoodana saxiixyada Bukhaari iyo Muslim ahaadeen. Waan xusayaa in aan jaray masnadka (silsilada) xadiiska, si ay ugu fududaato xifdintood, loo intifaacsado dhameystirkood ilaahay sareeye haduu idmo. Kedib waxa aan raaciyey baab ereyada fahankooda adagyahay lagu fududeenayo. Waxa u haboon mid walba jecel aakhiro in uu barto xadiisyadaan, goortii kulansatay waxii muhiim ah, koobsatay baraarujinta daacooyinka oo dhan. Waa mid u muuqata midkii u fiirsata, Cuskashadeyda ilaahay ahaatay, bandhigayga iyo ku tiirshadeyda dhankiisa ahaatay. Waxa u sugnaaday mahad oo dhan iyo nimcooyin. Waajafinta iyo ilaalinta xumaha isaga ayee u sugnaatay.

Taariikh kooban imaamka qoray kitaabka arbaciinka imaam Yaxya bin Sharaf Al-nawawi

 Kitaabka Al-arbacuun waxaa alifay ama qoray Yaxya binu Sharaf . Waxa uu leeyahay kunyo waxaa loo yaqaan Abuu zakariya loo yaqaan.Kunyo waa waxa ku bilowda Ab, um, Abuu fulaan umu fulaan oo kale oo ay carab dhaqan u aheyd. Tusaale waxa inta badan ay iskugu magacdari jireen magaca wiilka koowaad u dhasha oo ay dhahayaa abuu yusuf abuu abdiraxmaan waxa lamid. Sidoo kale hooyadana waxa ay la baxeysaa kunyo sidaas oo kale ah iyada oo leh umu yusuf ama umu abdiraxman iyo waxii lamid ah.Tusaale nabiga kunyadiisa waxaa la dhihi jiray Abu Qasim.

Sidoo kale kunyo isku bixinteeda kuma xirna in ilmo dhasho. Oo waad arki kareysaa dad kunyo leh oo aan ilmo dhalin waxaana noogu horeeyaa mualifka kitaabkaan ee arbaciinka. Oo kunyadiisa la dhaho Abu zakariya. Iyo Hooyada mu'miniinta oo umu Cabdullahi ku qoran tahay  isla Xadiisyada kitaabka mid kamid ah.

Hadaba abu zakariyo wax ilmo ah ma dhalin sababtoo ah maba guursan waligii oo waqtigiisa oo dhan diinta ayuu ku bixiyey. Sidoo kale waxa uu leeyahay laqab ama naynaas “muxyadiin” ayaa loo yaqaan.. kii diinta nooleynaayey. Inkaste oo la soo wariyo intuu noolaa in loogu yeero neenaasta uu dhahay raali kama ihi. Imaam nawawi waxa uu dhashay taariikhda hijriga markee aheyd bisha muxamaram 631 H o oku aadan  taariikhda milaadiga 1233M. 

Waxa uu ahaa shiikh caalim ah faqiih ah oo diinta aad ugu xeel dheeraa. Shaafici ah. Waxa uu qoray kutub badan waxaa kamid ah Kitaabka aan caawa u fadhino ee arbaciinka ah, minhaajka kamid ah, rowdatul daalibiin kamid ah,tahdiib kamid ah , adkaar kamid ah, riyaadul saalixiin kamid ah, waxa uu sharax qeyb badan kam id ah kitaabada sharax müslim, bukhaari iyo sunan abuu daa’uud iyo kitaabo intaa k abadan. Caruur kama tagin laakiin cilmi naafic ah oo umad alle ku anfacay buu ka tagay. Guri walba oo müslim ah oo tagtay kitaabadiisa sida arbaciinka, riyaadulsaalixiin iyo adkaar lagama waayayo.

Shiikha waxa uu ku dhashay magaalo hoostagta dhulka la isku dhaho Shaam. Magaalo lagu magacaabo Nawaa. Kedib waxa uu u soo wareegay dimishiq oo shaam ah iyadaas uu 28 sanno joogay.

Waxaa la yaab leh habeen uu aabaha imaam nawawi ku tilmaamay inay aheyd 27 ramadaan in alle tusay leylatul qadriga. Mar uu soo baraarugay habeenkaa uu arkay ay dadkii kale ay arki waayeen.

Waxaa la sheegaa markuu da’ 10 jir ahaa in caruur asaagiisa marka ay kubada ama banooniga ciyaarayaan ama ciyaaraha kale ee caruurta cayaaran waa uu iska diidi jiray in uu la booboodo caruurta la loodka ah. İlaa uu shiikhiisii sh yasin ibnu Yusuf azshakasi uu ka dareemay mustaqbalkiisa inuu noqon nin umuur weyn soo wada oo diinta iyo cilmiga gacan libaax ah ka geesan doono. Markaas uu shiikhiisa u yimid macalinkii quraanka u akhrinayey imaam nawawi oo u dardaarmay kuna yiri “ willkaa yarka ah ka warqab waxa aan rajeynayaa inuu noqdo dadka waqtigaa joogo ruuxa ugu aqoon badan uguna zaahidsan. Waxaana laga yaabaa in umadda ku intifaacaan cilmigiisa iyo aqoontiisa. Markaa buu macalinkii ku yiri ma faaliya tahay sidee ku ogaatay. Faaliya ma ihi uu yiri shiikhii laakiin ilaah ayaa iga hadashiiyay astaamo wanaagsan baa iiga muuqdo wiilka.

Waalidkiisa baa arinkaa loo sheegay waa uu kula dadaalay. Quraanka isaga oo wali qaan gaarin oo wiil yar ayuu xifdiyey.

19 jir markuu gaarayna aabihii dimishiq ayuu u soo waregay oo aheyd meel cilmiga iyo culumada caan ku aheyd  ilaa uu ka geeriyooday halkaa ayuu joogay. Halkaa ayuu marna waxa ka bartaa, qoraa marna dadkuu wax bari jiray.waxa uu xaadiri 12 darsi maalintii Soonka sunadda  iyo salaatu leylka aad buu joogteen jiray Labis ahaan mid aad u xaragooda muu aheyn si caadi ah ayuu labisan jiray Habeen iyo maalin halmar ayuu wax cuni jiray. Meel walbana wax kama cuni jiray isaga oo xaaraan iska ilaalinayo ayuu halmar cunto uu keeni jiray aabihii. Waxa uu aha nin dagan alle ka cabsigiisa badan yahay, waqtigiisana aad ugu faa’ideysta. Haduu socdo, ama fadhiyo amaa taagan yahay mar uu dadka wax baro iyo mar uu wax qoro ayuu sameyn jiray.

İntuusan dhiman kitaabo oo haystay dadkii lahaa u celiyey, culumadiisii qubuurtoodoo soo booqday una duceeyey, beytul maqdis uu tagay uuna soo booqday. Kedib magaaladii nawaa aheyd uu ku dhasho ayuu ku soo noqday. Halkaa ayuu ku xanuunsaday . magaalada nawaa habeen arbaco ah galinkiisa danbe bisha rajabna ay tahay 14 sanadka hijriga uu yahay 676 ama milaadi ahaan 1277-kii da'diisa 45 ayuu tufay neeftiisii ugu danbeysay halkaas ayaana lagu aasay umadda islaamkana aad bay geeridiisa qalbiyadooda u ruxday. Nin awliyo ilaahay ah oo karaamooyinkiisa la arkay ayuu ah. İlaahay qabrigiisa ha u nuuriyo raxmadii balaaran ha ugu deeqo. 

Thursday, November 14, 2024

Xadiisyada Kitaabka Al-arbaciin Al-nawawi

الحمد لله رب العالمين قيوم السموات والأرضين  مدبر الخلائق أجمعين  باعث الرسل - صلواته وسلامه عليهم- إلى المكلفين

لهدايتهم وبيان شرائع الدين بالدلائل القطعية، وواضحات البراهين  أحمده على جميع نعمه  وأسأله المزيد من فضله وكرمه  وأشهد أن لا إله إلا الله الواحد القهار  الكريم الغفار وأشهد أن سيدنا محمداً عبده ورسوله وحبيبه وخليله أفضل المخلوقين، المكرم بالقرآن العزيز المعجزة المستمرة على تعاقب السنين، وبالسنن المستنيرة للمسترشدين المخصوص بجوامع الكلم وسماحة الدين صلوات الله وسلامه عليه وعلى سائر النبيين والمرسلين وآل كل وسائر الصالحين  أما بعد: فقد روينا عن علي بن أبي طالب، وعبد الله بن مسعود، ومعاذ بن جبل، وأبي الدرداء، وابن عمر، وابن عباس، وأنس بن مالك، وأبي هريرة، وأبي سعيد الخدري رضي الله تعالى عنهم من طرق كثيرات بروايات متنوعات: أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: "من حفظ على أمتي أربعين حديثاً من أمر دينها بعثه الله يوم القيامة في زمرة الفقهاء والعلماء" وفي رواية: "بعثه الله فقيها عالما"  وفي رواية أبي الدرداء: "وكنت له يوم القيامة شافعا وشهيدا"  وفي رواية ابن مسعود: قيل له: "ادخل من أي أبوب الجنة شئت" وفي رواية ابن عمر "كُتِب في زمرة العلماء وحشر في زمرة الشهداء"  واتفق الحفاظ على أنه حديث ضعيف وإن كثرت طرقه  وقد صنّف العلماء رضي الله تعالى عنهم في هذا الباب ما لا يُحصى من المصنّفات  فأول من علمته صنف فيه: عبد الله بن المبارك، ثم محمد بن أسلم الطوسي العالم الرباني، ثم الحسن بن سفيان النسائي، وأبو بكر الآجري، وأبو بكر بن إبراهيم الأصفهاني، والدارقطني، والحاكم،وأبو نعيم، وأبو عبد الرحمن السلميّ، وأبو سعيد الماليني، وأبو عثمان الصابوني، وعبد الله بن محمد الأنصاري  وأبو بكر البيهقي، وخلائق لا يحصون من المتقدمين والمتأخرين، وقد استخرت الله تعالى في جمع أربعين حديثاً اقتداء بهؤلاء الأئمة الأعلام وحفاظ الإسلام  وقد اتفق العلماء على جواز العمل بالحديث الضعيف في فضائل الأعمال  ومع هذا فليس اعتمادي على هذا الحديث، بل على قوله صلى الله عليه وسلم في الأحاديث الصحيحة: "ليبلغ الشاهد منكم الغائب" وقوله صلى الله عليه وسلم: "نضر الله امرأً سمع مقالتي فوعاها فأدّاها كما سمعها"  ثم من العلماء من جمع الأربعين في أصول الدين، وبعضهم في الفروع، وبعضهم في الجهاد، وبعضهم في الزهد، وبعضهم في الآداب، وبعضهم في الخطب، وكلها مقاصة صالحة رضي الله تعالى عن قاصديها  قد رأيت جمع أربعين أهم من هذا كله، وهي أربعون حديثاً مشتملة على جميع ذلك، وكل حديث منها قاعدة عظيمة من قواعد الدين قد وصفه العلماء بأن مدار الإسلام عليه، أو هو نصف الإسلام أو ثلثه أو نحو ذلك  ثم ألتزم في هذه الأربعين أن تكون صحيحة، ومعظمها في صحيحي البخاري ومسلم، وأذكرها محذوفة الأسانيد، ليسهل حفظها، ويعم الانتفاع بها إن شاء الله تعالى، ثم أُتبعها بباب في ضبط خفي ألفاظها  وينبغي لكل راغب في الآخرة أن يعرف هذه الأحاديث، لما اشتملت عليه من المهمات، واحتوت عليه من التنبيه على جميع الطاعات وذلك ظاهر لمن تدبّره، وعلى الله اعتمادي، وإليه تفويضي واستنادي وله الحمد والنعمة، وبه التوفيق والعصمة 

Xadiiska 1-aad

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ أَبِي حَفْصٍ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: " إنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ وَإِنَّمَا لِكُلِّ امْرِئٍ مَا نَوَى، فَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ لِدُنْيَا يُصِيبُهَا أَوْ امْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا فَهِجْرَتُهُ إلَى مَا هَاجَرَ إلَيْهِ 

رَوَاهُ إِمَامَا الْمُحَدِّثِينَ أَبُو عَبْدِ اللهِ مُحَمَّدُ بنُ إِسْمَاعِيل بن إِبْرَاهِيم بن الْمُغِيرَة بن بَرْدِزبَه الْبُخَارِيُّ الْجُعْفِيُّ [رقم:1]، وَأَبُو الْحُسَيْنِ مُسْلِمٌ بنُ  الْحَجَّاج بن مُسْلِم الْقُشَيْرِيُّ النَّيْسَابُورِيُّ [رقم:1907] رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا فِي "صَحِيحَيْهِمَا" اللذَينِ هُمَا أَصَحُّ الْكُتُبِ الْمُصَنَّفَةِ

Xadiiska 2-aad

عَنْ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَيْضًا قَالَ: " بَيْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم ذَاتَ يَوْمٍ، إذْ طَلَعَ عَلَيْنَا رَجُلٌ شَدِيدُ بَيَاضِ الثِّيَابِ شَدِيدُ سَوَادِ الشَّعْرِ، لَا يُرَى عَلَيْهِ أَثَرُ السَّفَرِ، وَلَا يَعْرِفُهُ مِنَّا أَحَدٌ  حَتَّى جَلَسَ إلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم   فَأَسْنَدَ رُكْبَتَيْهِ إلَى رُكْبَتَيْهِ، وَوَضَعَ كَفَّيْهِ عَلَى فَخِذَيْهِ، وَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ أَخْبِرْنِي عَنْ الْإِسْلَامِ  فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم الْإِسْلَامُ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَتُقِيمَ الصَّلَاةَ، وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ، وَتَحُجَّ الْبَيْتَ إنْ اسْتَطَعْت إلَيْهِ سَبِيلًا  قَالَ: صَدَقْت   فَعَجِبْنَا لَهُ يَسْأَلُهُ وَيُصَدِّقُهُ! قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ الْإِيمَانِ  قَالَ: أَنْ تُؤْمِنَ بِاَللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَيْرِهِ وَشَرِّهِ  قَالَ: صَدَقْت  قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ الْإِحْسَانِ  قَالَ: أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّك تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاك  قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ السَّاعَةِ  قَالَ: مَا الْمَسْئُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنْ السَّائِلِ  قَالَ: فَأَخْبِرْنِي عَنْ أَمَارَاتِهَا؟ قَالَ: أَنْ تَلِدَ الْأَمَةُ رَبَّتَهَا، وَأَنْ تَرَى الْحُفَاةَ الْعُرَاةَ الْعَالَةَ رِعَاءَ الشَّاءِ يَتَطَاوَلُونَ فِي الْبُنْيَانِ  ثُمَّ انْطَلَقَ، فَلَبِثْتُ مَلِيًّا، ثُمَّ قَالَ: يَا عُمَرُ أَتَدْرِي مَنْ السَّائِلُ؟

 [ قُلْتُ: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ  قَالَ: فَإِنَّهُ جِبْرِيلُ أَتَاكُمْ يُعَلِّمُكُمْ دِينَكُمْ  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ

Xadiiska 3-aad

عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَقُولُ: " بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَحَجِّ الْبَيْتِ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ" [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 4-aad

عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: حَدَّثَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم -وَهُوَ الصَّادِقُ الْمَصْدُوقُ-: "إنَّ أَحَدَكُمْ يُجْمَعُ خَلْقُهُ فِي بَطْنِ أُمِّهِ أَرْبَعِينَ يَوْمًا نُطْفَةً، ثُمَّ يَكُونُ عَلَقَةً مِثْلَ ذَلِكَ، ثُمَّ يَكُونُ مُضْغَةً مِثْلَ ذَلِكَ، ثُمَّ يُرْسَلُ إلَيْهِ الْمَلَكُ فَيَنْفُخُ فِيهِ الرُّوحَ، وَيُؤْمَرُ بِأَرْبَعِ كَلِمَاتٍ: بِكَتْبِ رِزْقِهِ، وَأَجَلِهِ، وَعَمَلِهِ، وَشَقِيٍّ أَمْ سَعِيدٍ؛ فَوَاَللَّهِ الَّذِي لَا إلَهَ غَيْرُهُ إنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ الْجَنَّةِ حَتَّى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَهَا إلَّا ذِرَاعٌ فَيَسْبِقُ عَلَيْهِ الْكِتَابُ فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ النَّارِ فَيَدْخُلُهَا  وَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ النَّارِ حَتَّى مَا يَكُونُ بَيْنَهُ وَبَيْنَهَا إلَّا ذِرَاعٌ فَيَسْبِقُ عَلَيْهِ الْكِتَابُ فَيَعْمَلُ بِعَمَلِ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَيَدْخُلُهَا  رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ     

 

Xadiiska 5-aad

عَنْ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ أُمِّ عَبْدِ اللَّهِ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: قَالَ: رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "مَنْ أَحْدَثَ فِي أَمْرِنَا هَذَا مَا لَيْسَ مِنْهُ فَهُوَ رَدٌّ [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ،[وَمُسْلِمٌ] وَفِي رِوَايَةٍ لِمُسْلِمٍ: مَنْ عَمِلَ عَمَلًا لَيْسَ عَلَيْهِ أَمْرُنَا فَهُوَ رَدٌّ "

Xadiiska 6-aad

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ النُّعْمَانِ بْنِ بَشِيرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَقُولُ: "إنَّ الْحَلَالَ بَيِّنٌ، وَإِنَّ الْحَرَامَ بَيِّنٌ وَبَيْنَهُمَا أُمُورٌ مُشْتَبِهَاتٌ لَا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنْ النَّاسِ، فَمَنْ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ فَقْد اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِي الْحَرَامِ، كَالرَّاعِي يَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى يُوشِكُ أَنْ يَرْتَعَ فِيهِ، أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلَا وَإِنَّ حِمَى اللَّهِ مَحَارِمُهُ، أَلَا وَإِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، وَإذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلَا وَهِيَ الْقَلْبُ [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ]، [وَمُسْلِمٌ] 

Xadiiska 7-aad

عَنْ أَبِي رُقَيَّةَ تَمِيمِ بْنِ أَوْسٍ الدَّارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "الدِّينُ النَّصِيحَةُ " قُلْنَا: لِمَنْ؟ قَالَ: "لِلَّهِ، وَلِكِتَابِهِ، وَلِرَسُولِهِ، وَلِأَئِمَّةِ الْمُسْلِمِينَ وَعَامَّتِهِمْ "[رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 8-aad

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَشْهَدُوا أَنْ لَا إلَهَ إلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ، وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ؛ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إلَّا بِحَقِّ الْإِسْلَامِ، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ،[وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 9-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ صَخْرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَقُولُ: "مَا نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَاجْتَنِبُوهُ، وَمَا أَمَرْتُكُمْ بِهِ فَأْتُوا مِنْهُ مَا اسْتَطَعْتُمْ، فَإِنَّمَا أَهْلَكَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ كَثْرَةُ مَسَائِلِهِمْ وَاخْتِلَافُهُمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ

[رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ،[وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 10-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "إنَّ اللَّهَ طَيِّبٌ لَا يَقْبَلُ إلَّا طَيِّبًا، وَإِنَّ اللَّهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ فَقَالَ تَعَالَى: "يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنْ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا"، وَقَالَ تَعَالَى: "يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ" ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ يَمُدُّ يَدَيْهِ إلَى السَّمَاءِ: يَا رَبِّ! يَا رَبِّ! وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ، وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ، وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِّيَ بِالْحَرَامِ، فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لَهُ؟"               [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

 

Xadiiska 11-aad

عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ سِبْطِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم وَرَيْحَانَتِهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: حَفِظْت مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "دَعْ مَا يُرِيبُك إلَى مَا لَا يُرِيبُك"  رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم:2520]، [وَالنَّسَائِيّ] وَقَالَ التِّرْمِذِيُّ: حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ

Xadiiska 12-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم” مِنْ حُسْنِ إسْلَامِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَا لَا يَعْنِيهِ“-حَدِيثٌ حَسَنٌ، رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم: 2318] ، ابن ماجه [رقم:3976]

Xadiiska 13-aad

عَنْ أَبِي حَمْزَةَ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ خَادِمِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم عَنْ النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لِأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ   [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ]

 

Xadiiska 14-aad

عَنْ ابْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "لَا يَحِلُّ دَمُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ [ يشهد أن لا إله إلا الله، وأني رسول الله] إلَّا بِإِحْدَى ثَلَاثٍ: الثَّيِّبُ الزَّانِي، وَالنَّفْسُ بِالنَّفْسِ، وَالتَّارِكُ لِدِينِهِ الْمُفَارِقُ لِلْجَمَاعَةِ [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 15-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاَللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاَللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاَللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ  [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 16-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَجُلًا قَالَ لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم أَوْصِنِي  قَالَ: لَا تَغْضَبْ، فَرَدَّدَ مِرَارًا، قَالَ: لَا تَغْضَبْ"  

[رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ]

Xadiiska 17-aad

عَنْ أَبِي يَعْلَى شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "إنَّ اللَّهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذِّبْحَةَ، وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ، وَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ"  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 18-aad

عَنْ أَبِي ذَرٍّ جُنْدَبِ بْنِ جُنَادَةَ، وَأَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "اتَّقِ اللَّهَ حَيْثُمَا كُنْت، وَأَتْبِعْ السَّيِّئَةَ الْحَسَنَةَ تَمْحُهَا، وَخَالِقْ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ"   رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم:1987] وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ، وَفِي بَعْضِ النُّسَخِ: حَسَنٌ صَحِيحٌ

Xadiiska 19-aad

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: "كُنْت خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَوْمًا، فَقَالَ: يَا غُلَامِ! إنِّي أُعَلِّمُك كَلِمَاتٍ احْفَظْ اللَّهَ يَحْفَظْك، احْفَظْ اللَّهَ تَجِدْهُ تُجَاهَك، إذَا سَأَلْت فَاسْأَلْ اللَّهَ، وَإِذَا اسْتَعَنْت فَاسْتَعِنْ بِاَللَّهِ، وَاعْلَمْ أَنَّ الْأُمَّةَ لَوْ اجْتَمَعَتْ عَلَى أَنْ يَنْفَعُوك بِشَيْءٍ لَمْ يَنْفَعُوك إلَّا بِشَيْءٍ قَدْ كَتَبَهُ اللَّهُ لَك، وَإِنْ اجْتَمَعُوا عَلَى أَنْ يَضُرُّوك بِشَيْءٍ لَمْ يَضُرُّوك إلَّا بِشَيْءٍ قَدْ كَتَبَهُ اللَّهُ عَلَيْك؛ رُفِعَتْ الْأَقْلَامُ، وَجَفَّتْ الصُّحُفُ"   رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم:2516] وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ   وَفِي رِوَايَةِ غَيْرِ التِّرْمِذِيِّ: "احْفَظْ اللَّهَ تَجِدْهُ أمامك، تَعَرَّفْ إلَى اللَّهِ فِي الرَّخَاءِ يَعْرِفُك فِي الشِّدَّةِ، وَاعْلَمْ أَنَّ مَا أَخْطَأَك لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَك، وَمَا أَصَابَك لَمْ يَكُنْ لِيُخْطِئَك، وَاعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مَعَ الصَّبْرِ، وَأَنْ الْفَرَجَ مَعَ الْكَرْبِ، وَأَنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا"

Xadiiska 20-aad

عَنْ أَبِي مَسْعُودٍ عُقْبَةَ بْنِ عَمْرٍو الْأَنْصَارِيِّ الْبَدْرِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "إنَّ مِمَّا أَدْرَكَ النَّاسُ مِنْ كَلَامِ النُّبُوَّةِ الْأُولَى: إذَا لَمْ تَسْتَحِ فَاصْنَعْ مَا شِئْت"  [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ]

Xadiiska 21-aad

عَنْ أَبِي عَمْرٍو وَقِيلَ: أَبِي عَمْرَةَ سُفْيَانَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: "قُلْت: يَا رَسُولَ اللَّهِ! قُلْ لِي فِي الْإِسْلَامِ قَوْلًا لَا أَسْأَلُ عَنْهُ أَحَدًا غَيْرَك؛ قَالَ: قُلْ: آمَنْت بِاَللَّهِ ثُمَّ اسْتَقِمْ" [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 22-aad

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: "أَنَّ رَجُلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم فَقَالَ: أَرَأَيْت إذَا صَلَّيْت الْمَكْتُوبَاتِ، وَصُمْت رَمَضَانَ، وَأَحْلَلْت الْحَلَالَ، وَحَرَّمْت الْحَرَامَ، وَلَمْ أَزِدْ عَلَى ذَلِكَ شَيْئًا؛ أَأَدْخُلُ الْجَنَّةَ؟ قَالَ: نَعَمْ"  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 23-aad

عَنْ أَبِي مَالِكٍ الْحَارِثِ بْنِ عَاصِمٍ الْأَشْعَرِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "الطَّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ تَمْلَأُ الْمِيزَانَ، وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ تَمْلَآنِ -أَوْ: تَمْلَأُ- مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ، وَالصَّلَاةُ نُورٌ، وَالصَّدَقَةُ بُرْهَانٌ، وَالصَّبْرُ ضِيَاءٌ، وَالْقُرْآنُ حُجَّةٌ لَك أَوْ عَلَيْك، كُلُّ النَّاسِ يَغْدُو، فَبَائِعٌ نَفْسَهُ فَمُعْتِقُهَا أَوْ مُوبِقُهَا" [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

 

Xadiiska 24-aad

عَنْ أَبِي ذَرٍّ الْغِفَارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم فِيمَا يَرْوِيهِ عَنْ رَبِّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى، أَنَّهُ قَالَ: "يَا عِبَادِي: إنِّي حَرَّمْت الظُّلْمَ عَلَى نَفْسِي، وَجَعَلْته بَيْنَكُمْ مُحَرَّمًا؛ فَلَا تَظَالَمُوا  يَا عِبَادِي! كُلُّكُمْ ضَالٌّ إلَّا مَنْ هَدَيْته، فَاسْتَهْدُونِي أَهْدِكُمْ  يَا عِبَادِي! كُلُّكُمْ جَائِعٌ إلَّا مَنْ أَطْعَمْته، فَاسْتَطْعِمُونِي أُطْعِمْكُمْ  يَا عِبَادِي! كُلُّكُمْ عَارٍ إلَّا مَنْ كَسَوْته، فَاسْتَكْسُونِي أَكْسُكُمْ  يَا عِبَادِي! إنَّكُمْ تُخْطِئُونَ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ، وَأَنَا أَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا؛ فَاسْتَغْفِرُونِي أَغْفِرْ لَكُمْ  يَا عِبَادِي! إنَّكُمْ لَنْ تَبْلُغُوا ضُرِّي فَتَضُرُّونِي، وَلَنْ تَبْلُغُوا نَفْعِي فَتَنْفَعُونِي  يَا عِبَادِي! لَوْ أَنَّ أَوَّلَكُمْ وَآخِرَكُمْ وَإِنْسَكُمْ وَجِنَّكُمْ كَانُوا عَلَى أَتْقَى قَلْبِ رَجُلٍ وَاحِدٍ مِنْكُمْ، مَا زَادَ ذَلِكَ فِي مُلْكِي شَيْئًا  يَا عِبَادِي! لَوْ أَنَّ أَوَّلَكُمْ وَآخِرَكُمْ وَإِنْسَكُمْ وَجِنَّكُمْ كَانُوا عَلَى أَفْجَرِ قَلْبِ رَجُلٍ وَاحِدٍ مِنْكُمْ، مَا نَقَصَ ذَلِكَ مِنْ مُلْكِي شَيْئًا  يَا عِبَادِي! لَوْ أَنَّ أَوَّلَكُمْ وَآخِرَكُمْ وَإِنْسَكُمْ وَجِنَّكُمْ قَامُوا فِي صَعِيدٍ وَاحِدٍ، فَسَأَلُونِي، فَأَعْطَيْت كُلَّ وَاحِدٍ مَسْأَلَته، مَا نَقَصَ ذَلِكَ مِمَّا عِنْدِي إلَّا كَمَا يَنْقُصُ الْمِخْيَطُ إذَا أُدْخِلَ الْبَحْرَ  يَا عِبَادِي! إنَّمَا هِيَ أَعْمَالُكُمْ أُحْصِيهَا لَكُمْ، ثُمَّ أُوَفِّيكُمْ إيَّاهَا؛ فَمَنْ وَجَدَ خَيْرًا فَلْيَحْمَدْ اللَّهَ، وَمَنْ وَجَدَ غَيْرَ ذَلِكَ فَلَا يَلُومَن إلَّا نَفْسَهُ"  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

 

Xadiiska 25-aad

عَنْ أَبِي ذَرٍّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَيْضًا، "أَنَّ نَاسًا مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالُوا لِلنَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم يَا رَسُولَ اللَّهِ ذَهَبَ أَهْلُ الدُّثُورِ بِالْأُجُورِ؛ يُصَلُّونَ كَمَا نُصَلِّي، وَيَصُومُونَ كَمَا نَصُومُ، وَيَتَصَدَّقُونَ بِفُضُولِ أَمْوَالِهِمْ  قَالَ: أَوَلَيْسَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ مَا تَصَّدَّقُونَ؟ إنَّ بِكُلِّ تَسْبِيحَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَكْبِيرَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَحْمِيدَةٍ صَدَقَةً، وَكُلِّ تَهْلِيلَةٍ صَدَقَةً، وَأَمْرٌ بِمَعْرُوفٍ صَدَقَةٌ، وَنَهْيٌ عَنْ مُنْكَرٍ صَدَقَةٌ، وَفِي بُضْعِ أَحَدِكُمْ صَدَقَةٌ  قَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَيَأْتِي أَحَدُنَا شَهْوَتَهُ وَيَكُونُ لَهُ فِيهَا أَجْرٌ؟ قَالَ: أَرَأَيْتُمْ لَوْ وَضَعَهَا فِي حَرَامٍ أَكَانَ عَلَيْهِ وِزْرٌ؟ فَكَذَلِكَ إذَا وَضَعَهَا فِي الْحَلَالِ، كَانَ لَهُ أَجْرٌ"

[رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

 

Xadiiska 26-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "كُلُّ سُلَامَى مِنْ النَّاسِ عَلَيْهِ صَدَقَةٌ، كُلَّ يَوْمٍ تَطْلُعُ فِيهِ الشَّمْسُ تَعْدِلُ بَيْنَ اثْنَيْنِ صَدَقَةٌ، وَتُعِينُ الرَّجُلَ فِي دَابَّتِهِ فَتَحْمِلُهُ عَلَيْهَا أَوْ تَرْفَعُ لَهُ عَلَيْهَا مَتَاعَهُ صَدَقَةٌ، وَالْكَلِمَةُ الطَّيِّبَةُ صَدَقَةٌ، وَبِكُلِّ خُطْوَةٍ تَمْشِيهَا إلَى الصَّلَاةِ صَدَقَةٌ، وَتُمِيطُ الْأَذَى عَنْ الطَّرِيقِ صَدَقَةٌ [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ]

Xadiiska 27-aad

عَنْ النَّوَّاسِ بْنِ سَمْعَانَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "الْبِرُّ حُسْنُ الْخُلُقِ، وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ فِي صَدْرِك وَكَرِهْت أَنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ" رَوَاهُ مُسْلِمٌ                                                                      [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

 وَعَنْ وَابِصَةَ بْنِ مَعْبَدٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: أَتَيْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم فَقَالَ: "جِئْتَ تَسْأَلُ عَنْ الْبِرِّ؟ قُلْت: نَعَمْ فقَالَ استفت قلبك، الْبِرُّ مَا اطْمَأَنَّتْ إلَيْهِ النَّفْسُ، وَاطْمَأَنَّ إلَيْهِ الْقَلْبُ، وَالْإِثْمُ مَا حَاكَ فِي النَّفْسِ وَتَرَدَّدَ فِي الصَّدْرِ، وَإِنْ أَفْتَاك النَّاسُ وَأَفْتَوْك" حَدِيثٌ حَسَنٌ، رَوَيْنَاهُ في مُسْنَدَي الْإِمَامَيْنِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ [رقم:4/227]، وَالدَّارِمِيّ [2/246] بِإِسْنَادٍ حَسَنٍ

Xadiiska 28-aad

عَنْ أَبِي نَجِيحٍ الْعِرْبَاضِ بْنِ سَارِيَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: "وَعَظَنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم مَوْعِظَةً وَجِلَتْ مِنْهَا الْقُلُوبُ، وَذَرَفَتْ مِنْهَا الْعُيُونُ، فَقُلْنَا: يَا رَسُولَ اللَّهِ! كَأَنَّهَا مَوْعِظَةُ مُوَدِّعٍ فَأَوْصِنَا، قَالَ: أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ، وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَةِ وَإِنْ تَأَمَّرَ عَلَيْكُمْ عَبْدٌ، فَإِنَّهُ مَنْ يَعِشْ مِنْكُمْ فَسَيَرَى اخْتِلَافًا كَثِيرًا، فَعَلَيْكُمْ بِسُنَّتِي وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِينَ الْمَهْدِيينَ، عَضُّوا عَلَيْهَا بِالنَّوَاجِذِ، وَإِيَّاكُمْ وَمُحْدَثَاتِ الْأُمُورِ؛ فَإِنَّ كُلَّ بِدْعَةٍ ضَلَالَةٌ" [رَوَاهُ أَبُودَاوُدَ]، وَاَلتِّرْمِذِيُّ [رقم:266] وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ

Xadiiska 29-aad

عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قُلْت يَا رَسُولَ اللَّهِ! أَخْبِرْنِي بِعَمَلٍ يُدْخِلُنِي الْجَنَّةَ وَيُبَاعِدْنِي مِنْ النَّارِ، قَالَ: "لَقَدْ سَأَلْت عَنْ عَظِيمٍ، وَإِنَّهُ لَيَسِيرٌ عَلَى مَنْ يَسَّرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ: تَعْبُدُ اللَّهَ لَا تُشْرِكْ بِهِ شَيْئًا، وَتُقِيمُ الصَّلَاةَ، وَتُؤْتِي الزَّكَاةَ، وَتَصُومُ رَمَضَانَ، وَتَحُجُّ الْبَيْتَ، ثُمَّ قَالَ: أَلَا أَدُلُّك عَلَى أَبْوَابِ الْخَيْرِ؟ الصَّوْمُ جُنَّةٌ، وَالصَّدَقَةُ تُطْفِئُ الْخَطِيئَةَ كَمَا يُطْفِئُ الْمَاءُ النَّارَ، وَصَلَاةُ الرَّجُلِ فِي جَوْفِ اللَّيْلِ، ثُمَّ تَلَا: " تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ " حَتَّى بَلَغَ "يَعْمَلُونَ"،[ 32 سورة السجدة / الأيتان : 16 و 17 ] ثُمَّ قَالَ: أَلَا أُخْبِرُك بِرَأْسِ الْأَمْرِ وَعَمُودِهِ وَذُرْوَةِ سَنَامِهِ؟ قُلْت: بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ  قَالَ: رَأْسُ الْأَمْرِ الْإِسْلَامُ، وَعَمُودُهُ الصَّلَاةُ، وَذُرْوَةُ سَنَامِهِ الْجِهَادُ، ثُمَّ قَالَ: أَلَا أُخْبِرُك بِمَلَاكِ ذَلِكَ كُلِّهِ؟ فقُلْت: بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ ! فَأَخَذَ بِلِسَانِهِ وَقَالَ: كُفَّ عَلَيْك هَذَا  قُلْت: يَا نَبِيَّ اللَّهِ وَإِنَّا لَمُؤَاخَذُونَ بِمَا نَتَكَلَّمُ بِهِ؟ فَقَالَ: ثَكِلَتْك أُمُّك وَهَلْ يَكُبُّ النَّاسَ عَلَى وُجُوهِهِمْ -أَوْ قَالَ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ- إلَّا حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ؟!"  رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم:2616] وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ

 

Xadiiska 30-aad

عَنْ أَبِي ثَعْلَبَةَ الْخُشَنِيِّ جُرْثُومِ بن نَاشِر رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَال: "إنَّ اللَّهَ تَعَالَى فَرَضَ فَرَائِضَ فَلَا تُضَيِّعُوهَا، وَحَدَّ حُدُودًا فَلَا تَعْتَدُوهَا، وَحَرَّمَ أَشْيَاءَ فَلَا تَنْتَهِكُوهَا، وَسَكَتَ عَنْ أَشْيَاءَ رَحْمَةً لَكُمْ غَيْرَ نِسْيَانٍ فَلَا تَبْحَثُوا عَنْهَا" حَدِيثٌ حَسَنٌ رَوَاهُ الدَّارَقُطْنِيّ ْ"في سننه" [4/184]، وَغَيْرُهُ

Xadiiska 31-aad

عَنْ أَبِي الْعَبَّاسِ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ! دُلَّنِي عَلَى عَمَلٍ إذَا عَمِلْتُهُ أَحَبَّنِي اللهُ وَأَحَبَّنِي النَّاسُ؛ فَقَالَ: "ازْهَدْ فِي الدُّنْيَا يُحِبَّك اللهُ، وَازْهَدْ فِيمَا عِنْدَ النَّاسِ يُحِبَّك النَّاسُ"  حديث حسن، رَوَاهُ ابْنُ مَاجَهْ [رقم:4102]، وَغَيْرُهُ بِأَسَانِيدَ حَسَنَةٍ

Xadiiska 32-aad

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ سَعْدِ بْنِ مَالِكِ بْنِ سِنَانٍ الْخُدْرِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: " لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ" حَدِيثٌ حَسَنٌ، رَوَاهُ ابْنُ مَاجَهْ [راجع رقم:2341]، وَالدَّارَقُطْنِيّ [رقم:4/228]، وَغَيْرُهُمَا مُسْنَدًا  وَرَوَاهُ مَالِكٌ [2/746] فِي "الْمُوَطَّإِ" عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم مُرْسَلًا، فَأَسْقَطَ أَبَا سَعِيدٍ، وَلَهُ طُرُقٌ يُقَوِّي بَعْضُهَا بَعْضًا

 

 

Xadiiska 33-aad

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "لَوْ يُعْطَى النَّاسُ بِدَعْوَاهُمْ لَادَّعَى رِجَالٌ أَمْوَالَ قَوْمٍ وَدِمَاءَهُمْ، لَكِنَّ الْبَيِّنَةَ عَلَى الْمُدَّعِي، وَالْيَمِينَ عَلَى مَنْ أَنْكَرَ"  حَدِيثٌ حَسَنٌ، رَوَاهُ الْبَيْهَقِيّ [في"السنن" 10/252]، وَغَيْرُهُ هَكَذَا، وَبَعْضُهُ فِي الصَّحِيحَيْنِ

Xadiiska 34-aad

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَقُولُ: "مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ"  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 35-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم " لَا تَحَاسَدُوا، وَلَا تَنَاجَشُوا، وَلَا تَبَاغَضُوا وَلَا تَدَابَرُوا، وَلَا يَبِعْ بَعْضُكُمْ عَلَى بَيْعِ بَعْضٍ، وَكُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إخْوَانًا، الْمُسْلِمُ أَخُو الْمُسْلِمِ، لَا يَظْلِمُهُ، وَلَا يَخْذُلُهُ، وَلَا يَكْذِبُهُ، وَلَا يَحْقِرُهُ، التَّقْوَى هَاهُنَا، وَيُشِيرُ إلَى صَدْرِهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، بِحَسْبِ امْرِئٍ مِنْ الشَّرِّ أَنْ يَحْقِرَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ، كُلُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ حَرَامٌ: دَمُهُ وَمَالُهُ وَعِرْضُهُ"  [رَوَاهُ مُسْلِمٌ]

Xadiiska 36-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صلى الله عليه و سلم قَالَ: "مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا نَفَّسَ اللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ، يَسَّرَ اللَّهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِما سَتَرَهُ اللهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ، وَاَللَّهُ فِي عَوْنِ الْعَبْدِ مَا كَانَ الْعَبْدُ فِي عَوْنِ أَخِيهِ، وَمَنْ سَلَكَ طَرِيقًا يَلْتَمِسُ فِيهِ عِلْمًا سَهَّلَ اللَّهُ لَهُ بِهِ طَرِيقًا إلَى الْجَنَّةِ، وَمَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بَيْتٍ مِنْ بُيُوتِ اللَّهِ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ، وَيَتَدَارَسُونَهُ فِيمَا بَيْنَهُمْ؛ إلَّا نَزَلَتْ عَلَيْهِمْ السَّكِينَةُ، وَغَشِيَتْهُمْ الرَّحْمَةُ، وَ حَفَّتهُمُ المَلاَئِكَة، وَذَكَرَهُمْ اللَّهُ فِيمَنْ عِنْدَهُ، وَمَنْ أَبَطْأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ" [رَوَاهُ مُسْلِمٌ] بهذا اللفظ

Xadiiska 37-aad

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم فِيمَا يَرْوِيهِ عَنْ رَبِّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى، قَالَ: "إنَّ اللَّهَ كَتَبَ الْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ، ثُمَّ بَيَّنَ ذَلِكَ، فَمَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً، وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ إلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إلَى أَضْعَافٍ كَثِيرَةٍ، وَإِنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللَّهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً، وَإِنْ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللَّهُ سَيِّئَةً وَاحِدَةً

 في "صحيحيهما"[رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ] ، [وَمُسْلِمٌ] بهذه الحروف

 

Xadiiska 38-aad

عَنْ أَبِي هُرَيْرَة رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُول اللَّهِ صلى الله عليه و سلم إنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَالَ: "مَنْ عَادَى لِي وَلِيًّا فَقْد آذَنْتهُ بِالْحَرْبِ، وَمَا تَقَرَّبَ إلَيَّ عَبْدِي بِشَيْءٍ أَحَبَّ إلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُهُ عَلَيْهِ، وَلَا يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إلَيَّ بِالنَّوَافِلِ حَتَّى أُحِبَّهُ، فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْت سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ، وَبَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ، وَيَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا، وَرِجْلَهُ الَّتِي يَمْشِي بِهَا، وَلَئِنْ سَأَلَنِي لَأُعْطِيَنَّهُ، وَلَئِنْ اسْتَعَاذَنِي لَأُعِيذَنَّهُ"       [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ]

Xadiiska 39-aad

عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم قَالَ: إنَّ اللَّهَ تَجَاوَزَ لِي عَنْ أُمَّتِي الْخَطَأَ وَالنِّسْيَانَ وَمَا اسْتُكْرِهُوا عَلَيْه

 [7] “حَدِيثٌ حَسَنٌ   رَوَاهُ ابْنُ مَاجَهْ [رقم:2045]، وَالْبَيْهَقِيّ ["السن     

 

Xadiiska 40-aad

عَنْ ابْن عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: أَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم بِمَنْكِبِي، وَقَالَ: "كُنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّك غَرِيبٌ أَوْ عَابِرُ سَبِيلٍ"  وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا يَقُولُ: إذَا أَمْسَيْتَ فَلَا تَنْتَظِرْ الصَّبَاحَ، وَإِذَا أَصْبَحْتَ فَلَا تَنْتَظِرْ الْمَسَاءَ، وَخُذْ مِنْ صِحَّتِك لِمَرَضِك، وَمِنْ حَيَاتِك لِمَوْتِك                        [رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ]

 

Xadiiska 41-aad

عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم "لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يَكُونَ هَوَاهُ تَبَعًا لِمَا جِئْتُ بِهِ"  حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ، رَوَيْنَاهُ فِي كِتَابِ "الْحُجَّةِ" بِإِسْنَادٍ صَحِيحٍ

Xadiiska 42-aad                                                                                                                                             

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْت رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و سلم يَقُولُ: قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: "يَا ابْنَ آدَمَ! إِنَّكَ مَا دَعَوْتنِي وَرَجَوْتنِي غَفَرْتُ لَك عَلَى مَا كَانَ مِنْك وَلَا أُبَالِي، يَا ابْنَ آدَمَ! لَوْ بَلَغَتْ ذُنُوبُك عَنَانَ السَّمَاءِ ثُمَّ اسْتَغْفَرْتنِي غَفَرْتُ لَك، يَا ابْنَ آدَمَ! إنَّك لَوْ أتَيْتنِي بِقُرَابِ الْأَرْضِ خَطَايَا ثُمَّ لَقِيتنِي لَا تُشْرِكُ بِي شَيْئًا لَأَتَيْتُك بِقُرَابِهَا مَغْفِرَةً"   رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ [رقم:3540]، وَقَالَ: حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ

 

 

 

 

Riix halkaan

 

a

Monday, June 12, 2023

Faa'idada Ducadda

 "Ha murugon hadi wax aad ugu bahned ale waydisatay oo ad heli wayday hana oran ducadayda lama aqbalin waxa laga yaba waxa donaysay wax ka wayn in ale kugu buuxiyey ducadaadi"🍀


Ducadu waxay u qaybsanta 3qaybood


1 mid markasba ad hesho 

2 mid balayo kugu so socotay lagaga celiyo 

3 mid misanka xasanadka lagu saaro dunubna lagaga tirtiro 🪴

La jaanqaad waayaha

 Dhaaxaad walaaciyo

Welwel iyo dhibaatiyo

Walbahaar u joogtee

Haddii aadan waalnayn 

Waano kuuma laabnee

Waqtigii ku dhaafiyo

Wax ku qaado waayaha


✍W/Q/@Engcrisaaqsomali

Madaxweynahii hore ee Hindiya Dr Abdulkamal

 Qiso Leh Taariikh, Dhiirigelin toganna Wadata:


Madaxweynihii hore ee Hindiya Dr. Abdul Kalam mar uu taariikh qoyskiisa khuseysa ka waramayey waxa uu yidhi:

Waagii aan yaraa, Hooyaday ayaa cuntada noo karin jirtay. Habeen gaar ah ayey casho ay sameysay miiska u soo saartay Aabbe. Waxay ahayd saxan subzi iyo Rooti aad u gubtay.

Waxaan sugaayey in uu ogaado oo wax ka yidhaahdo laakiin Aabbe wuu cunay rootigii wuxuuna I waydiiyey siduu ahaa School-kaygii. Ma xusuusto waxaan u sheegay habeenkaa balse waxaan xusuustaa Hooyo oo Aabbe ka raali gelinaysa rootiga gubtay, marna ma ilaawayo wixii uu ku yidhi:
“Gacaliso, waan jeclahay rootiga gubtay”

Habeenkaa intaan Aabbe dhunkaday ayaan waydiiyey inuu jecelyahay rootiga gubtay?

Gacmihiisi intuu igu soo qabtay ayuu igu yiri: Hooyadaa maanta oo dhan ayey si adag u shaqaynaysay, aad bayna u daalanayd. Rooti gubatay cidna ma waxyeesho laakiin Erayada aadka u daran ee naxariis la’aanta ah ayaa waxyeelo geysta!

Monday, March 6, 2023

Nuucyada Fardaha

 Midabbada Fardaha


ASHKIR : waa Farsaka cas oo aan midab kale ku dhexjirin , timihiisuna cas yihiin

XAMAR : waa faraska cas balse ay timihiisu madow yihiin waana laba nooc (mid bunni xiga iyo mid casaan xiga)

BULLAALE : waa faraska cad laakiin caddaankiisa uu ku jiro dambari , timihiisa iyo minjihiisuna madow yihiin

QAAJE : waa faras caddaan khaalisa ah oo aan midabbo kale ku dhexjirin

CAYNAB : waa faras madow dhuxuli ah oo aanuu midabkale ku dhexjirin

BOOD : waa faraska cad oo caddaankiisu cawlaan xigo

BAROOR : waa faras aan hal midab lahayn ee midabbo badanoo isku jira leh (afar midable)


Noocyada Fardaha


Fardaha kooda Lab waa : FARAS ama SENGE

Dheddigana : GEENYO

Ubadkana : DARMAAN lab & dheddigba

Dhasha fardaha aan ababin : BOGCAD

Faraska la dhufaanay : SENGE

Faraska aadka u dheereeya : BAXDOW 

Faraska orodka yar : MAGAAN 

______________________


Cida fardaha waxaa la dhahaa : DANAN

Boqolka faras  waxaa laysku dhahaa : Wegen

_______________________


 


Orodka Fardaha

Orodka aan dheerayn : GAALIB

Orodka afarta addin ah : KADLE

Markay durdurinayaan waxaa la dhahaa : QAATIMEYN

Markay iska taxtaxaashayaan waxaa la dhahaa : NUUXEYN

Orodka fardaha xilliga barwaaqada : GARMAAME

Orodka ugu gaaban ee farduhu sameeyaan : KOOSE

Bootinta dheer ee fardaha : WANKALAALI

Waxa kaloo orodka fardaha kamid ah : HARDAF , JEEFAG


Friday, February 4, 2022

Imaamu shaafici

 Imaamu Shaafici RAXIMAHULAAHU ayaa la weydiiyey:- 


1- Maxaa waajib ah - maxaase ka sii waajibsan?


2- Maxaa cajiib ah - maxaase ka sii cajiibsan?


3- Maxaa adag - maxaase ka sii adag?


4- Maxaa dhow - maxaase ka sii dhow?     


Wuxuu ku Jawaabay:- 


1- Dadka waxaa ku waajib ah iney Eebe u laabtaan - Waxaana ka waajibsan dembiga oo laga fogaado.     


2- Waxaa cajiib ah xiliga iyo Is gedgedintiisa - Waxaase ka cajiibsan dadka ilooba arinkaa.


 3- Masiibada in lagu sabraa waa adayg - waxaase ka sii adag ajarkeeda oo la waayo.


4- Rajo walba wey dhowdahay - Waxaase ka sii dhow geerida.

Xadiithyo Afsoomaali ah

عن ابنِ عمرَ رَضِي اللهُ عَنْهُما قالَ: أَخَذَ رسولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمَنْكِبَيَّ فقالَ:

{كُنْ فِي الدُّنْيَا كَأَنَّكَ غَرِيبٌ أَوْ عَابِرُ سَبِيلٍ}. 


وكانَ ابنُ عُمَر رَضِي اللهُ عَنْهُما يقولُ: إذا أمسيـْتَ فلا تَنْتَظِرِ الصَّباحَ، وإذا أَصْبَحْتَ فَلا تَنْتَظِرِ المساءَ، وخُذْ مِن صِحَّتِكَ لِمَرَضِكَ ، ومِنْ حياتِكَ لِمَوْتِكَ. 

رواه البخاريُّ.

Xadiiskan uu Nabiga SCW uu Ka Wariyey Saxaabiga jaliilka ee CABDULAHI BINU CUMAR RC

waxa uu leeyahay "AHAW MID ADUUNKA KU AH QARIIB( DOOL) AMA QOF WADA GUDBAAYO OO KALE.


IBUNU CUMAR oo Sii hadlaaya waxa uu leeyahay: 


Hadii aad Galabaysato ha Sugin subaxdii, Hadii aad subaxaysatana ha Sugin in aad Galabaysato,

 Caafimaadkaaga ka faa'iidayo inta aadan xanuunsan, Noloshaadana Ka faa'iidayo geerida Ka hor. 

Waxaa Soo arooriyey Bukhari.


- عن أبي موسى الأشعري - رضي الله عنه - قال: قال الرسول - صلى الله عليه وسلم -: ((مثل الذي يذكر ربَّه والذي لا يذكر ربه، مثلُ الحي والميت))؛ رواه البخاري.

XADIISKAN OO NABIGA SCW KA WARINAYO SAXAABIGA ABUU MUUSA AL ASHCARI RC. 


Waxa uu leeyahay NABIGU SCW: Qofka Allah SWT Xusa iyo Qofka Xusin Waxay kala yihiin Qof Nool iyo Qof dhintay oo kale. 


Bukhaariga Ayaa Wariyey Xadiiska 


Macnaha guud ee ee xadiiska: Xuska allah SWT waxaa Ka mid ah QUR'AAN AKHRISKA, WARDIGA, BARYADA ALLAH SWT, MAGAN GAL ALLAH SWT WIXII XUN IYO DHAMAAN WAAJIBAADKII KALE EE KU SAARNAA waxaas oo dhani waa Xuska allah SWT.

قالَ رَسُولُ اللَّه ﷺ :-

{ أكثِروا الصَّلاةَ عليَّ يومَ الجمُعةِ وليلةَ الجمُعةِ فمَن صلَّى عليَّ صلاةً 

صلَّى اللهُ عليهِ عَشرًا }.

Rasuulka Scw wuxuu yiri:- { Waxaad badisaan Saliga maalinta Jimcaha iyo habeenka Jimcaha qofkii igu salliyo hal mar ilaahey ayaa isna ku sallinaya toban jeer }.


حديث القدسي 

عن أَبي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : ( قَالَ اللَّهُ : كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلا الصِّيَامَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ . . . الحديث ) . رواه البخاري


Xadiiskan oo uu Nabiga SCW Ka warinayo Saxaabiga jaliilka ah Abuu HURAYRA, Nabiga SCW waxa uu dhahay:


  Allah SWT waxa uu dhahay: DHAMMAAN ACMAADHA( CIBAADOOYINKA) ADOOMADAYDU SAMEEYAAN IYAGA AYAA ISKA LEH MARKA LAGA REEBO SOONKA, SOONKU ANIGA AYUU II AHAADAY ANIGAANA ABAALMARINTIISA BIXINAAYA!


HADABA Dhamaan cibaadooyinka Abaal marintooda ma qof aan Allah SWT ahayn baa bixiya? Maya ee waxaa soonka looga soo reebay Ayey Culumadu leeyihiin Cibaadooyinka kale waxaa Ka suuragasha qofka inuu istutus ( الرياء) iyo dadku ha Ku arkaan u samaynayo laakiin Soonku sidaa waa Ka duwanyahay Maxaayeelay in aad Soomantahay iyo in kale adiga iyo Allah SWT kaliya baa Isla og. 


Bukhari Ayaa soo Wariyey.

«992» وَحَدَّثَنِي عَنْ مَالِكٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنْ قُتِلْتُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ صَابِرًا مُحْتَسِبًا مُقْبِلاً غَيْرَ مُدْبِرٍ أَيُكَفِّرُ اللَّهُ عَنِّي خَطَايَايَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ((نَعَمْ)). فَلَمَّا أَدْبَرَ الرَّجُلُ نَادَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَوْ أَمَرَ بِهِ فَنُودِيَ لَهُ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ((كَيْفَ قُلْتَ)). فَأَعَادَ عَلَيْهِ قَوْلَهُ فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ((نَعَمْ إِلاَّ الدَّيْنَ كَذَلِكَ قَالَ لِي جِبْرِيلُ)).


Xidiiskan oo uu Nabiga SCW Ka warinayo Saxaabiga  jaliilka ah Abii Qataada, isaguna Aabihii rabiica uu Ka soo Wariyey:


Waxa uu leeyahay Ninbaa NABIGA  SCW u Yimid markaas Ayuu weydiiyey Yaa Rasuulalaah: 


Hadii lagu Dilo adigoo wadada Allah SWT Ku tagaalamaya, adigoo walibana Ku sabirsan, ajirna raadinaya, aan cararayn( fulaynimo) Allah SWT ma ii dhaafayaa dambiyadaydii (gafafkaygii)?  Haa Ayuu Ku dhahay NABIGU SCW!


Markuu ninkii dhaqaaqay Ayuu NABIGU SCW u dhawaaqay markaas Ayuu ku dhahay KUSOO CELI QAABKII AAD I WRYDIISAY SU'AASHA markaas Ayuu Ku soo celiyey. Markaas Ayuu NABIGU SCW Ku dhahay: HAA!  mar labaad laakiin waxa uu Ka soo reebay DEYNTA! Waxaana sidaa igu dhahay JIBRIIL AYUU NABIGU SCW UGU JAWAABAY?


Marka HALKAAS WAXAAN KA FAHMAYNAA DEYNTU DHİBAATADEEDA in  Xitaa qofkii Jihaadka Allah SWT Ku dhinta aan laga dhaafayn! 


Waxaa Wariyey Xidiiskan IMAAMU MAALIKA WUXUUNA KU QORAY KITAABKIISA MUWADHA


عن أبي هريرة -رضي الله عنه- قال: سمعت رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يقول: . : (إن الله خلق الرحمة يوم خلقها مائة رحمة فأمسك عنده تسعاً وتسعين رحمة، وأرسل في خلقه كلهم رحمة واحدة، فلو يعلم الكافر بكل الذي عند الله من الرحمة لم ييأس من الجنة، ولو يعلم المؤمن بكل الذي عند الله من العذاب لم يأمن من النار).

رواه البخاري.


Xadiiskan Oo uu NABIGA SCW Ka wariyey Saxaabiga Abuu Hurayra RC, Ayaa waxa uu NABIGU SCW leeyahay: 


Allah SWT Waxa uu Abuuray NAXIISTA( Raxmada) Maalintu Abuurayey 100 Raxmadood Agtiisa waxaa ku Nagaatay 99 Raxmadood 1 xabo kaliya Ayuu  Makhluuqiisa kuligood  u soo diray,  Hadii Ay Gaaladu ogaan lahayeen Naxariista Ebe Agtiisa ahaatay Kamaysan Quusan lahayd Janadiisa, sidoo kale Hadii Mu'miniintu ogaan lahayeen Cadaabka Eebe Agtiisa ahaaday Kamaysan Aamin la aadeen Cadaabkiisa. 


Macnaha Guud ee Xadiiska: 

Si kasta oo aad u Dambaabto U noqo Kii ku Abuuray naxariistiisana ha Ka Quusan 

Si kasta oo aad cibaadaysatana ha u malayn in aad Ka Aamintahay  ciqaabta Eebe hadii uu san  naxariistiisa kugu galadaysan. 


Allah SWT ha iga yeelo kuwuu naxariistiisa ku galadaysto Aamin


عن عبد الله بن عمر -رضي الله عنهما- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: (ما مِن أيَّامٍ أَعظَمَ عِندَ اللهِ، ولا أَحَبَّ إلَيهِ مِنَ العملِ فيهِنَّ مِن هذِه الأَيَّامِ العَشرِ؛ فأَكثِرُوا فيهِنَّ مِنَ التَّهليلِ، والتَّكبيرِ، والتَّحميدِ) أخرجه أحمد.

Nuxurka xadiiska waa: Màalmo ka weyn oo Allaah agtiisa laga jecelyahay Camal laqabto maalmahaan tobanka ah ma jiraan ee badiya takbiirta tahliilka iyo taxmiidda. IMAAMU Axmed ayaa Wariyey.


                                        عجبا لأمر المؤمن! 

عن صهيب الرومي رضي الله عنه عن رسول الله -صلّى الله عليه وسلّم- أنّه قال: (عَجَبًا لأَمْرِ المُؤْمِنِ، إنَّ أمْرَهُ كُلَّهُ خَيْرٌ، وليسَ ذاكَ لأَحَدٍ إلَّا لِلْمُؤْمِنِ، إنْ أصابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ، فَكانَ خَيْرًا له، وإنْ أصابَتْهُ ضَرَّاءُ، صَبَرَ فَكانَ خَيْرًا له)،

رواه مسلم

Xadiiskan Oo uu NABIGA SCW Ka wariyey Saxaabiga Suhayb Al Ruumi RC Waxa uu leeyahay NABIGU SCW: 


 Waxaa cajiibleh Arinka Mu'minka, Umuurtiisa oo Dhani Waa khayr laakiin Qof kale arintaasi khayr uma ahan Midka Mu'minka dhabta ah ma ahane, Hadii Arin farxad leh uu helo waa ku SHUKRIYAA, Waxayna u tahay khayr isaga, 

 Sidoo kale hadii Arin dhibaato ah ay ku dhacdana waa KU SABRAA Waxayna u tahay khayr isaga. 

Muslim Ayaa wariyey Xadiiska.


Macnaha Guud ee Xadiiska:  


Qofka Muslimka ah ee waliba İmaankiisu Dhamaystiranyahay waa arinta uu oga duwanyahay Midka aan imaanka lahayn ama imaankiisu daciifkayahay.


Tusaale: Qadarka khayrkiisa iyo sharkiisa oo lagu SABRAA waa Rukni Ka mid ah Arkaanta iimaanka, Sidaa darteed kama suurowdo Qof aan İmaan lahayn inuu ku sabro dhib ku dhacay Ama ku shukriyo Nimcada uu helay.


Dadka Aan imaanka lahayni dhibka ugu weyn iyo cidhiidhiga ay dareemayaani waa Meel Ka madhan Qalbigooda Halkaas oo uu san buuxinayn wax AAN IMAAN AHAYN.  


الحمدلله على نعمة الإسلام.

صلو على الحبيب محمد 

صلى الله عليه وسلم

Thursday, August 26, 2021

Qisadii mid ka mid ah Hooyada mu'miniinta "Umu Salama"

 

Umu Salama

" Hinda bintu umaya R.C" waxaa dhalay Mid kamid ah odayaasha Reer Makhzuum ee ugu deeqsisan, heer deeqsinimadiisii gaartay in loogu yeero "Sahaydii Socotada" oo ah Dadka safarka baqan ah hadii sahay la'aan ku dhacdo waxa ay abaari jireen guriga umaya. 

Saayga umu salama waxaa loogu yeeri jiray Cabdullaahi binu Cabdul Asad. Waxa uu kamid ah 10-ka qof ee ugu soo hor galay islaamka. Sidoo kale umu salama waxa ay ka mid aheyd dadkii ugu horeeyey ee islaama. Markii la ogaaday in ay islaameyn waxa ay cadaawad kala kulmeyn Qureysh. Jeer ay ku qasbanaadeen in uu Rasuulka N.N.K.H u fasaxo in ay Ka tagaan Makko oo ay u baxaan dhankaa iyo dhulkii Xabashida. Waxa ay kala kulmeyn soo dhaweyn wacan boqorkii najaashi Allaha ka raali noqdee. Intaa kedib waxaa soo gaartay in ay tirada muslimiinta ee makko badaneyso jeer ay soo islaameyn Xamza bin Abdi Mudalib iyo Cumar bunu khadaab Allaha ka wada raali noqdee. Taas oo xoojisay awoodda muslimiinta ee Makko laga reebay dhibkii horay loogu haayey,  markaas ayee goosteen in makko dib ugu noqdaan iyaga oo aad ugu hilowsan. 

Laakiin kolkii ay makko soo gaareen gaaladii qureysh waxa ay sii laba jibaareyn cadaawad iyo cabsi gelinta ay ku hayeen muslimiinta. 

Kedib nabiga baa Musliiminta u idmay in ay qabtaan dhankaa iyo Madina.  Umu salama iyo Saaygeeda waxa ay goosteen dadka ugu horeeya ee u baxo madina in ay kamid noqdaan. Laakiin u baqoolanka madiina sidaa uguma fududaanin umu salama iyo saaygeeda laakiin waxa ay ku noqotay mid dhib badan oo qaraar kuna reebtay uur ku taalo. 

Umu salama oo ka sheekeyneeso dhacdaba ka qabsatay safarkaan ayaa tiri:

"Markaan go'aansanay in aan diyaarsano sahaydeena safarka, ratiga uu diyaariyey Abu salama kedib aan Koray ratiga cunugana dhabta ii saaranyahay uuna na hugaamiyey meel aan la inaga dhuganeyn. Inta aanan bixinba waxa aan aragnay rag reer makhzuum ah na hor istaageen. Kedib inta nagu soo boodeyn bay aniga iyo cunugii na reebteen kuna dhaheyn Saaygeegii  gabadheynii meel la aadi maysid waana iga reebteen. Kedib waxa ay iga qaateen cunugeygii. Ninkeygii waxa uu aaday dhankaa iyo madina isaga oo la cararayo naftiisa iyo diintiisa. Cunugeygii waxaa dafay reer binuu Asad gacantana laga jabiyey. Laakiin aniga waxaa gacanta igu dhigay reerkeygii reer binuu Makhzuum. Saacad kaliya waxaa kala firaaqobay aniga, cunugeygii iyo Ninkeygii.

Intaa waxii ka danbeeya waxaa aan subax kasts u bixi jiray banaanka , waxaan fadhiisan jiray meeshii dhibka la iigu geestay waxaana ooyn jiray ilaa habeenki ka mugdiyoowo. Sidaan waxaan ku sugnaaday sanad ku dhawaad ilaa uu soo maray nin reerka ah uuna qalbi jilcay. Uuna ku yiri reerka maad iska sii deynsaan maskiintaan aad kala geyseen cunugeydii iyo ninkeydii. Waa ay wada hadleen kedib waxa ay go'aamiyeen in la i daayo. Laakiin sideen ugu tagi karaa beerkeygii gobolkiisa "cunuga" una qaban karaa dhankaa iyo madiino heer uu cunugayga makko joogo. Dadkii waxa ay arkeen in sidaa ku daawoobeen murugadeyda waxa ayna igala hadleen reerkii wiilka iga haystay wayna iiga soo qaadeen.  Isla markii cunugii la ii keenay kama daahin in ay u baqoolaayo dhinaca madiino. Kedib waxa aan horay ugu luga darsaday safar madiino u socday aniga oo ka baqanaayo in ay ogaadaan arinteyda. Maba gaarin TANCIIM "meel 3 mile u jirto makko" waxa kula kulmay Cismaan binu Dalxa.  Waxa uu i weydiiyey halkee u socotay gabadhii "socotada sahaydeedii" waxaan ku iri waxaan u socday xaajigeygii oo madina joogo. Yaa kula socdo buu raaciyey. Markaa baan ugu jawaabay cidna ilaahay iyo cunugeygii mooyee. Markaa buu yiri walaahi kaama tagayo kaa gaarsiiyo madiino. Waxa aana meesha ka sii  wadanay safarkii. Wallaahi lamaana horay kulama aanan kulmin nin reer carab ah oo ka karaamo iyo sharaf badan. Mar alaale iyo markaan gaarno guri waxa uu fadhiisin jiray ratiga wuuna iga fogaanjiray ilaa aan ka dagaayo. Wuuna ka furayey rarka wuxuu ratiga ku xirayey geed. Asagana waxa uu aadi jiray geed kale siduu u seexdo. Markuu safarka soo dhawaado waxa uu diyaarinayey ratiga uuna ii keenayey aniga kedib waa fogaanayey asaga oo i leh soo kor. Markaan koro ratiga uu hogaanka qabanayey. Kama noogin inuu sidaa maalin walba sameynayo ilaa aan ka gaarnay magaaladii oo aan arkay Tuulada "Qubaa, ka fog 2 mile madiina"  waxa uu igu yiri ninkaaga tuuladaan buu joogaa ku gal barakada Allah. Kedib waxa uu u gadoomay dhankaa iyo makko. Waxaa kulmay qalbiyo kala go'go'ay kala maqnaa muddo, aragtidiisana indho qabowsaday. Halkaasna waxaa ku midooway reerkii waxa ayna ugu warantay waxii dhacay"""


Intaa kedib abu salama waxa xaadiray dagaalkii badar halkaa ay muslimiinta ka muujiyeen wacdaro kana guuleysteen gaaaladii. 

Kana waa dagaalkii uxud Abuu salama waxa uu dhex dabaashay moolka dagaalka. Waxa uu ka dhigay balo si libaaxnimana ah waa u dagaalamay. Waxaa soo gaaray dhaawac daran waa lagu dadaalay in la daweeyo.  Abuu salama waxa uu Koray firaashka dhaawaca dartii. Waxa uu kor ahaaday firaashkii maalmo . Waxaa subax soo booqday nabiga isaga oo siyaaridii dhameysan waxa nolosha ka faaruqday Abu salama Allaha ka raali noqdee.  Nabiga baa gacmaha kor u taagay waxa uuna u duceeyey Abu salama. Una tacsiyeeyey uma salama. 

Uma salama waxa ay ku duceysatay in bedel kheyr leh siiyo. 

Musliimintii waa la murgeen waxa ayna ugu yeereen agoontii carabta umu salama. Ma joogin madiino axad qaraabadeyda ah marka laga reebo caruurtii yaryareyd. Muslimiinta waxa ay dareemeen xaqqa ay ku leedahay umu salama ilaa uu soo dalbado Abuu bakar Sadiiq R.C inuu doonaya nafteydii. Waa ayna iska diiday. Sidoo kale waxaa soo dalbay Cumar binu khadaab R.C waa ayna celisay sida ay u celisay saaxiibkii Abuu Bakar R.C..

Kedib waxaa Dalab cajiib ah ugu yimid Rasuulka S.C.W. Umu Salama waxa ay nabiga ku tiri 3 arrin baa jirta. Waa mida 1-aad ee Waxa aan ahay Haweeney hinaanso badan waxaana ka baqayaa inaad wax iga aragto kuna carro galiya kedib Allaha ii cadaabo. Waa arrintaa 2-aad ee Waxa aan ahay haweeney da' gashay. Waa arrinta 3-aad ee waxaa aan ahay haweeney caruur leh. 

Nabiga baa ugu jawaabay "Ma hinaanshaha aad ka dhawaajisay midaa waxaa kuu baryayaya Allaah inuu tagsiiyo.  Ma tan ah in da' noqotay anigaba sidaada oo kale da' baan ahay. Ma arrinta caruurta, Caruurtaada waa Caruurteyda"

Kedib nabiga N.N.K.H waxa uu guursaday umu salama Rabbina ka aqbalay ducadeydii inuu wax kheyr leh ugu bedeli Abuu Salama. Laga soo bilaabo maalinta Hindo kaliya ma aysan u noqon Hooyo kaliyah Salma, waxa ay noqotay Hooyada mumiinta oo dhan. 

Rabbi haku iftiimiyo  wajigeeda Jannada umu salama rabbi haka raali noqdo.


Sunday, May 9, 2021

Xadiithta Ramadaanka

MAALINTA 1-AAD

 عن أبي هريرة رضي الله عنه أن النبي صلى الله عليه وسلم قال :" ما من يوم يصبح العباد فيه إلا ملكان ينزلان فيقول أحدهما : اللهم أعط منفقا خلفاً ، ويقول الآخر : اللهم أعط ممسكاً تلفاً " . رواه البخاري ومسلم .

Nuxurka xadiiska waa: Maalin walbo oo uu waaga u baryo addoomada  waxaa soo dago labo malag mid waxa uu yiraahdaa Alloow kan wax baxsaday baddal sii kan aan wax bixin ka mari(baab'i).

MAALINTA 2-AAD

 عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: "مَنْ صَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ".  رواه البخاري 

Nuxurka XADIIDTH waa: Qofkii Ramadaanka ooga isaga oo rumaysan, ajar doona ah, waxaa loo dhaafaa wixii danbi ah ee uu horey u sameeyey. 

Bidhaamin: waxa uu na barayaa XADIITH-KANI muhiimada ay leedahay inaan oogno bishaan barakaysan, raandhiiska ay leedahay in qofku camalka uu sameynayo la yimaado niyo wanaagsan iyo in Eebbe yahay mid naxariis badane ah. Aynu ku dadaalno acmaasha wanaagsan si Eebbe inoogu dambi dhaafo.

MAALINTA 3-AAD

 أبي موسى عبد الله بن قيس الأشعري ، عن النبي ﷺ قال: "إن الله تعالى يبسط يده بالليل ليتوب مسيء النهار، ويبسط يده بالنهار ليتوب مسيء الليل حتى تطلع الشمس من مغربها".رواه مسلم. 

Macnaha Xadiiska: "Allaah waxa uu fidiyaa gacantiisa habeenkii si uu ugu gaf dhaafo inta gaftay maalinkii, Allaah waxa uu u fidiyaa gacantiisa maalinkii si uu ugu gaf dhaafo inta gaftay habeenkii". 

Albaabka soo laabashada iyo dalbashada dambi dhaafka waa uu furan yahay habeen iyo maalin ee haka quusan naxariista Rabbi haddaad gafto dambi dhaaf dalbo.

MAALINTA 4-AAD

 عن أبي ذر رضي الله عنه: أن ناسًا من أصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم قالوا للنبي صلى الله عليه وسلم: يا رسول الله، ذهب أهل الدثور بالأجور، يصلون كما نصلي، ويصومون كما نصوم، ويتصدقون بفضول أموالهم، قال: ((أوَليس قد جعل الله لكم ما تصدقون؟ إن لكم بكل تسبيحةٍ صدقةً، وكل تكبيرةٍ صدقةً، وكل تحميدةٍ صدقةً، وكل تهليلةٍ صدقةً، وأمرٍ بالمعروف صدقةً، ونهيٍ عن منكرٍ صدقةً، وفي بُضْعِ أحدكم صدقةً))، قالوا: يا رسول الله، أيأتي أحدنا شهوته ويكون له فيها أجرٌ؟ قال: ((أرأيتم لو وضعها في حرامٍ، أكان عليه وزرٌ؟ فكذلك إذا وضعها في الحلال كان له أجرٌ))؛ رواه مسلم. 

Macnaha Xadiiska: Koox asxaabta ka mid ayaa Nabiga SCW ku yidhi: Dadkii xoolaha lahaa wixii ajir (abaal-marin) ahaa waay la qaateen, way Tukadaan, way Soomaan sida annaga oo kale, waxa ay baxsadaan dheeriga xoolahooda (Sadaqo ahaan). Rasuulka SCW ayaa ku yidhi: Miyuusan Allaah idiin yeelin wax aad baxsan kartaan? Tasbiix(سبحان الله) kasto sadaqo ayay idiin tahay, Tahliil (لا إله إلا الله) kasta  sadaqo ayay idiin tahay, Taxmiid(الحمد لله) kastaa waa idiin sadaqo, Farista wanaaga waa idiin sadaqo, Reebista xumaha waa idiin sadaqo xitaa u tagista Ooridaada waa idiin sadaqo. Waxa ay yidhaahdeen: Midkeen asaga oo gudanayo Shahwadiisa (rabitaankiisa) xitaa ma abaal-marin  buu helayaa?  Nabiga ayaa garan siiyay oo yidhi: Ka warrama hadduu si aan banaaneyn u guto qofka rabitaankiisa soo gaf kuma dhaco oo ganaax ma mudanayo caynkaas oo kale qofkii rabitaankiisa si sharciga ogol yahay u guto abaal-marin ayuu leeyahay.

MAALINTA 5-AAD

أوس بن أوس رضي الله عنه ولفظه: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: من غسل واغتسل يوم الجمعة وبكر وابتكر ومشي ولم يركب ودنا من الإمام فاستمع ولم يلغ كان له بكل خطوة عمل سنة أجر صيامها وقيامها. وقد حسنه الترمذي وسكت عليه أبو داود. 

Macnaha Xadiiska: Ruuxii soo qubaysta(maydha) oo yimaado xilli hore masjidka oo soo lugeeya(socda) oo aan soo raacin gaadiid u soo dhowaada Imaanka dhageysto khudbada oo aan iska dayicin, waxa uu helayaa talaabo walbo oo uu soo qaaday abaal marinta sanad soonkeeda iyo istaageeda ah". 

Yacnii haddii aad shantaas arrin qabato wax'aad ku helaysaa talaabo kasto oo aad soo qaaday ajirka soon iyo istaag (sida Salaad iwm) hal sano ah waa hadda talaabo kaste.

MAALINTA 6-AAD

 عن أبي أمامة الباهلي رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يقول: «دَاوُوا مَرضاكُمْ بِالصَّدقةِ» حسنه الألباني في صحيح الجامع 

Macnaha xadiiska waa: Dadka idin ka xanuunsan ku daweeya sadaqada.

MAALINTA 7-AAD

وعن عمرَ بن الخطاب  : أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: "إِنَّ اللَّه يَرْفَعُ بِهذَا الكِتَابِ أَقوامًا، ويضَعُ بِهِ آخَرين".  رواه مسلم 

Macnaha xadiiska waa: Allaah waxa uu darajadiisa kor u qaadaa ciddii akhriso Qur'aanka oo ku dhaqanto, waxa uu hoos u dhigaa kuwa ka tago akhrintiisa iyo ku dhaqankiisa.

MAALINTA 8-AAD

: عن أَبي هريرة ، عن النبيِّ ﷺ قَالَ: مَنْ نَفَّس عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبةً منْ كُرب الدُّنْيا نفَّس اللَّه عنْه كُرْبةً منْ كُرَب يومِ الْقِيامَةِ، ومَنْ يسَّرَ عَلَى مُعْسرٍ يسَّرَ اللَّه عليْهِ في الدُّنْيَا والآخِرةِ، ومَنْ سَتَر مُسْلِمًا سَترهُ اللَّه فِي الدُّنْيا وَالآخِرَةِ، واللَّه فِي عَوْنِ العبْدِ مَا كانَ العبْدُ في عَوْن أَخيهِ، ومَنْ سَلَكَ طَريقًا يلْتَمسُ فيهِ عِلْمًا سهَّل اللَّه لهُ به طَريقًا إِلَى الجنَّة. وَمَا اجْتَمَعَ قَوْمٌ فِي بيْتٍ منْ بُيُوتِ اللَّه تعالَى، يتْلُون كِتَابَ اللَّه، ويَتَدارسُونهُ بيْنَهُمْ إلَّا نَزَلَتْ عَلَيْهِمُ السَّكِينةُ، وغَشِيَتْهُمُ الرَّحْمةُ، وحفَّتْهُمُ الملائكَةُ، وذكَرهُمُ اللَّه فيمَنْ عِندَهُ. ومَنْ بَطَّأَ بِهِ عَملُهُ لَمْ يُسرعْ به نَسَبُهُ".   رواه مسلم.


Macnaha xadiiska waa: Qofkii ka feydo walaalkiisa muslimka ah murugo ka mid ah murugooyinka adduunka Allaah ayaa ka feydayo murugo ka mid ah murugooyinka aakhiro, qofkii u khafiifiya mid dhibane ah oo deyn uu ku lahaa adduunyada Allaaha ayaa asagana u khafiifnaya adduunyo iyo aakhiraba, ruuxa walaalkii muslimka ah u ceeb astura asagana Allaah ayaa u ceeb asturaya adduun iyo aakhiro, Allaah waxa uu addoonkiisa garabsiiyaa inta uu walaalkii garabsiiyo, qofkii qaada dariiq uu ku raadinayo barashada ogaalka(Aqoonta) suuban waxa uu Allaah u fududeeyaa dhabbaha jannada, qolo iskuguma timaaddo guri ka mid ah guryaha Allaah oo ay ku akhrinayaan kitaabka Allaah dhaxdoodana isku daraaseeynayo oo wax isbarayo illaa waxaa ku soo dagta oo dushooda ahaata naxariis kaga timid xagga Allaah iyo daganaan waxaa ilaalo ka noqda Malaa'ikta Allaahna waxa uu u sheegaa Malaa'ikta kale, qofkii uu reebo camalkiisa tolkiisu ma hormarin karaan.

MAALINTA 9-AAD

 عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِي اللَّه عَنْهم أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ:  "لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي أَوْ عَلَى النَّاسِ لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ مَعَ كُلِّ صَلَاةٍ " . متفق عليه. 

Macnaha xadiiska waa: In aan ku adkeeyo ummaddeyda oo ay dhib mutaan haddii aanan ka baqeynin waxa aan fari lahaa xilli  kasta oo la tukanayo cadayga. 

Bidhaamin:

Waxa aan ka dheefsanaynaa xadiiskan in cadaygu yahay wax aad u muhiim ah iyo sunno la adkeeyay kolka aad u fiirsatana waxa uu waxtar u leeyahay qofka iyo badqabka ilkihiisa.

MAALINTA 10-AAD

 عَنْ أَنَس رضي اللَّه عنه عن النبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال : « لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأَخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ » متفقٌ عليه . 

Macnaha xadiiska waa: Laga ma helin midkiin rumeyn dhameystiran ilaa uu la jeclaado walaalkii waxa uu la jecelyahay naftiisa oo wanaag ah.

MAALINTA 11-AAD

 عَن أبي هريرة  أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ ذَكَرَ يَوْمَ الجُمُعَةِ، فَقَالَ:< فِيه سَاعَةٌ لا يُوَافِقها عَبْدٌ مُسلِمٌ، وَهُو قَائِمٌ يُصَلِّي يسأَلُ اللَّه شَيْئًا، إِلاَّ أَعْطَاهُ إِيَّاه > متفقٌ عليه.

Macnaha xadiiska waa: Abuu Hureyra (RC) ayaa soo warinayo in uu sheegay Rasuulk (CSW) in maalinta Jimcaha ah ay ku jirto saacad haddii uu haleelo qofka muslimka ah isaga oo taagan oo tukanayo weydiisto Allaah waxa uu rabo lama soo celiyo weydiintiisa ilaa waa laga aqbalaa oo waa la siiyaa wixii uu Allaah weydiistay.

Aan ku dadaalno in aan haleelno saacadaas.

MAALINTA 12-AAD

عن أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: تَسَحَّرُوا فَإِنَّ فِي السَّحُورِ بَرَكَةً ". رواه البخاري و مسلم 

Macnaha xadiiska: "Suxuurta, suxuurta la cunayo ee raashinka ah waxaa ku jirta barako".

MAALINTA 13-AAD

 عن أبي هريرة ، قال : قال رسول الله ﷺ : " كفى بالمرء إثما أن يحدث بكل ما سمع "  رواه مسلم. 

Macnaha xadiiska waa: Qofkaa waxaa gaf ugu filan in uu ku sheekeeyo waxa walbo ee uu maqlo. 

Bidhaamin:

Annaga waxaa caado noo ah in aan ku sheekeyno wararka aan ka maqalno idaacadaha iyo kuwa aan ka akhrinno bogagga, run ha ahaadaan ama been ha ahaadaan, waxa aan wax u sheegnaa sidii aan u maqalnay ama aan u akhrinnay annaga oo aan iska hubin ma sax baa, waxa aan faafinaynno ha ahaadaan wax aan hubno inta karaankeenna ah ama aynu iska ba aamusno.

MAALINTA 14-AAD

 عَن أَبي   أَنَّهُ سمِعَ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: مَا مِن عبْدٍ مُسْلِمٍ يَدعُو لأَخِيهِ بِظَهرِ الغَيْبِ إِلاَّ قَالَ المَلكُ ولَكَ بمِثْلٍ". رواه مسلم. 

Macnaha xadiiska waa: Ruux kast'oo muslim ah oo walaalkii u duceeya asaga oo ka maqan malag ayuu u yidhaahda adna hel in la mid ah. 

Bidhaamin:

Walaalayaal kolka aan kala maqan nahay haddii aan isku soo duceyno midkeen ba midka kale waan wada liibaanaynaa oo malaa'ikta ayaa annagana noo duceynayso aan isku soo duceyno si aan ducada kale u helno.

 

MAALINTA 15-AAD

عن أبي صفوان عبد الله بن بسر الأسلمي، رضي الله عنه، قال: قال رسول الله ﷺ: " خير الناس من طال عمره وحسن عمله" رواه الترمذي. 


Macnaha xadiiska waa: Dad waxaa u wanaagsan qof nolaaday sanado badan oo hagaajiyay camalkiisa.

MAALINTA 16-AAD

 عن أبي جندب بن جنادة، رضي الله عنه، عن النبي ﷺ فيما يروى عن الله تبارك وتعالى أنه قال: " ياعبادي إني حرمت الظلم على نفسي وجعلته بينكم محرماً فلا تظالموا، يا عبادي كلكم ضال إلا من هديته؛ فاستهدوني أهدكم، يا عبادي كلكم جائع إلا من أطعمته؛ فاستطعموني أطعمكم".  رواه مسلم. 

Macnaha xadiiska waa: Xadiiskan waa xadiis ka mid ah axaadiista loo yaqaano XADIISUL-QUDSI oo uu Rasuulka CSW ka warinayo Allaah: Allaah waxa uu yidhi addoomadeydiyow waxa aan nafteyda ka reebay xadgudka faliddiisa waxa aan ka yeelay dhexdiina mid laga xaaraantinimeeyay ee ha isku xadgubina. Addoomadeydiyow waad wada lunsan tihiin illaa ciddii aan hanuuniyo mooyee ee i weydiista hanuunka aan idin hanuuniyee. Addoomadeydiyow dhamaantiin waad wada gaajeysan tihiin illaa ciddii aan quudiyo (cunto) mooyee ee i weydiista quud aan idin quudiyee.

Bidhaamin:

Allaah ayaa nala hadlayo oo na leh xadgudbida nafteyda ayaan ka reebay idinkana waan idiin diiday oo xaraam ayaan ka yeelay dhexdiina ee ha isku xadgubina, cid aanan anigu hanuunin ma hanuunsameeysee hanuun i weydiisata aan idin hanuuniyee oo aan idin tuso dhabbaha hanuunka. Allaah waxa kale oo uu noo sheegay in Asagu yahay quudiyaha annagana nalaga rabo in aan quudka weydiisanno.

MAALINTA 17-AAD

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله ﷺ  قال : "أحب البلاد إلى الله مساجدها وأبغض البلاد إلى الله أسواقها" .  صحيح مسلم 

Macnaha xadiiska waa: Dhulka loogu jaceyl badan yahay Allaah xaggiisa waa masaajidda dhulka loogu caro badanyahay Allaah xaggiisa waa suuqyada".

Masaajidda waxaa ka socdo wanaag halka inta badan suuqyada lagu hayo dhagar iyo xumaan.

MAALINTA 18-AAD

 عن عمر  قال: سمعت رسول الله ﷺ يقول: لو أنكم تتوكلون على الله حق توكله لرزقكم كما يرزق الطير، تغدو خماصاً وتروح بطاناً[1]، رواه الترمذي، وقال: حديث حسن

Macnaha xadiiska : "Haddaad Allaah u talo saarataan si dhab ah waxa uu idiin quudin (arsaaqi) lahaa sida shimbiraha oo kale waxa ay kalahdaa aroortii ayada oo calool madhan waxa ay soo hoyataa ayada oo calool buuxda".

MAALINTA 19-AAD

 عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «إذا جاء رمضان فتحت أبواب الجنة وغلقت أبواب النار وصفدت الشياطين» (رواه مسلم). 

Macnaha xadiiska : Ramadaan haddii uu soo galo waxaa la furaa albaabada jannada waxaa la xidhaa kuwa naarta waxaa la katiinadeeyaa (xidhxidhaa) shayaadiinta waaweyn.

MAALINTA 20-AAD

 عن أبي جندب بن جنادة، رضي الله عنه، عن النبي ﷺ فيما يروى عن الله تبارك وتعالى أنه قال: يا عبادي إنما هي أعمالكم أحصيها لكم، ثم أوفيكم إياها، فمن وجد خيراً فليحمد الله، ومن وجد غير ذلك فلا يلومن إلا نفسه".  رواه مسلم.

Macnaha xadiiska waa:  Addoomadaydiyow tani waa acmaashiina waan idiin tirinayaa ka dib waan idiin beegayaa qofkii wanaag hela Allaah ha ku mahdiyo qofkii aan helinna naftiisa ha eedeeyo. 

Bidhaamin: 

Allaah waxa uu noo sheegay in uu acaamaasheena noo xisaabinaayo natiijada ka soo baxdana na lagu qaadayo intii janno iyo barwaaqo hesho Allaah ha u mahad celiyaan intii aan helin janno oo ka maqnaato naftooda ha eedeeyaan. Alloow na toosi oo noo sahal dhabbaha jannadaada.

MAALINTA 21-AAD

 عن أبي هُرَيرةَ رضِيَ اللهُ عنهُ عنِ النبيِّ صلَّى الله عليه وسلَّمَ أنَّه قال: ((مَن  يَقُمْ  ليلةَ  القَدْرِ إيمانًا  واحتسابًا، غُفِرَ له ما تَقدَّمَ من ذَنبِه)).  رواه البخاريُّ 

Macnaha xadiiska: Ruuxii u istaaga (tukada) Laylatul-qadriga isaga oo rumaysan, ajar doona ah, waxaa loo dhaafaa wixii dembi ah ee uu horey u sameeyey.

MAALINTA 22-AAD

 عَنْ حَفْصَةَ أُمِّ اَلْمُؤْمِنِينَ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهَا, عَنِ اَلنَّبِيِّ  صلى الله عليه وسلم قَالَ: - مَنْ لَمْ يُبَيِّتِ اَلصِّيَامَ قَبْلَ اَلْفَجْرِ فَلَا صِيَامَ لَهُ - رَوَاهُ اَلْخَمْسَةُ. 

Macnaha xadiiska waa: Qofkii aan niyaysan soonka waagu inta uusan dilaacin ka hor soon uma jiro. 

Bidhaamin: 

Qofka rabo in uu soomo waa in uu niyaysataa ka hor inta uusan waaga dilaacin oo aan la gaarin salaadda subax(arooryaad) haddii aysan dhicin soon uma jiro qofkaas.

MAALINTA 23-AAD

 عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «من نسي وهو صائم فأكل أو شرب فليتمَّ صومه؛ فإنما أطعمه الله وسقاه» (رواه البخاري ومسلم). 

Macnaha xadiiska : Ruuxii hilmaama soonka oo caba biyo ama cunto cuno soonkiisa ha iska dhameystirto Allaah ayaa quudiyay oo waraabiyay.

MAALINTA 24-AAD

 عن زيد بن خالد الجهني رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «من فطَّر صائمًا كان له مثلُ أجرِه غيرَ أنه لا ينقص من أجر الصائم شيئًا» (رواه أحمد وأصحاب السنن وصححه الألباني 

Nuxurka xadiiska waa: Qofkii afuriya qof sooman waxa uu helayaa abaal marintiisa oo kale ayada oo aan laga nusqaaminaynin qofkii kale ee soomanaa waxbo.

MAALINTA 25-AAD

 عَن أَبي الدَّردَاءِ  أَنَّهُ سمِعَ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: مَا مِن عبْدٍ مُسْلِمٍ يَدعُو لأَخِيهِ بِظَهرِ الغَيْبِ إِلاَّ قَالَ المَلكُ ولَكَ بمِثْلٍ".  رواه مسلم. 

Macnaha xadiiska : Qofkastoo muslim ah oo walaalkii u duceeya asaga oo ka maqan malag ayaa u yidhaahda adna hel intaas oo kale.

MAALINTA 26-AAD

: عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: « رُب صائم ليس له من صيامه إلا الجوع، ورُب قائم ليس له من قيامه إلا السهر» (رواه ابن ماجه وصححه الألباني). 

Macnaha xadiiska: Badanaa qof sooman oo aan soonkiisa ka dheefayn illaa gaajo mooyee, badana qof taagan habeenkii oo aan ka dheefeyn illaa dhafar mooyee.

MAALINTA 27-AAD

 وعن ابن عباس، رضي الله عنهما قال‏:‏ سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول‏:‏ “عينان لا تمسهما النار عين بكت من خشية الله، وعين باتت تحرس في سبيل الله‏"‏ ‏(‏‏(‏رواه الترمذي وقال‏:‏ حديث حسن‏.‏ ‏)‏‏)‏‏.‏ 

Macnaha xadiiska: Labo indhood naar ma taabato il Allaah dartiis u ooyday iyo il Allaah dartiis u soo jeeday iyada oo cadowga ka ilaalineyso ummadda.


MAALINTA 28-AAD

عن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: «من لم يدع قول الزور والعمل به، فليس لله حاجة في أن يدع طعامه وشرابه» (رواه البخاري) . 

Macnaha xadiiska: Ruuxii aan ka tagin hadal xumada iyo dhaqanka xun inuu iska dhaafo cunnada uusan cunayn iyo cabitaanka uusan cabayn Allaah dan kama laha.

MAALINTA 29-AAD

  : أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ:  "وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ، لَخُلُوفُ فَمِ الصَّائِمِ أَطْيَبُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ رِيحِ الْمِسْكِ". متفق عليه. 

Macnaha xadiiska: Waxa aan ku dhaartay Allaha ay ku jirto gacantiisa nafta Muxammed'e  Urka ka soo baxayo afka qofka sooman  waxa uu ka udgoon badan yahay Allaah agtiisa uduga miskiga.

MAALINTA 30-AAD

: وعن عمرَ بن الخطابِ : أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: إِنَّ اللَّه يَرْفَعُ بِهذَا الكِتَابِ أَقوامًا، ويضَعُ بِهِ آخَرين".  رواه مسلم 

Macnaha xadiiska: Allaah waxa uu darajo siiyaa ciddii akhrisa Qur'aanka oo ku dhaqanta, waxa uu hoos u dhigaa kuwa ka tago akhrintiisa iyo ku dhaqankiisa.

Hordhaca kitaabka Ar-baciin nawawi

  Hordhac Waxa Mahad oo dhan u sugnaatay rabbiga Caalamka oo dhan u taagan maamulka dhulalka iyo Cirarka., maamulayey makhluuqa oo dhan. Soo...